روغنسوزی خودرو به حالتی گفته میشود که روغن موتور به داخل محفظه احتراق نفوذ کرده و همراه با سوخت میسوزد. این مشکل یکی از رایجترین ایراداتی است که میتواند عملکرد موتور را تحت تأثیر قرار دهد و در صورت بیتوجهی، به خرابی جدی پیشرانه منجر شود.
زمانی که موتور دچار روغنسوزی میشود، معمولاً از اگزوز خودرو دود آبیرنگ خارج میگردد و سطح روغن موتور بهسرعت کاهش پیدا میکند. این موضوع میتواند به دلایلی مانند خرابی رینگ پیستون، فرسودگی سوپاپها، یا مشکل در واشر سرسیلندر رخ دهد.
درک دقیق این پدیده و آگاهی از علتهای آن، اولین قدم برای تشخیص و پیشگیری از روغنسوزی خودرو است.
یکی از مهمترین بخشهای تشخیص روغنسوزی، شناخت علائم آن است. رانندگان معمولاً در مراحل اولیه این مشکل را نادیده میگیرند، اما با توجه به نشانههای زیر میتوان زودتر اقدام به رفع ایراد کرد:
خروج دود آبی از اگزوز
رایجترین علامت روغنسوزی، مشاهدهی دود آبیرنگ هنگام روشن کردن خودرو یا در زمان شتاب گرفتن است. این نشانه نشان میدهد که روغن موتور وارد محفظه احتراق شده و همراه سوخت میسوزد.
کاهش سطح روغن موتور
اگر مجبورید در بازههای کوتاه مدت روغن موتور را مرتباً اضافه کنید، احتمال بالایی وجود دارد که موتور دچار روغنسوزی شده باشد.
بوی سوختگی روغن
بوی خاص روغن سوخته در کابین یا اطراف خودرو، یکی دیگر از نشانههای جدی است که باید جدی گرفته شود.
کاهش توان موتور
روغنسوزی باعث میشود عملیات احتراق به درستی انجام نشود و در نتیجه موتور شتاب اولیه و توان مناسب را از دست بدهد.
رسوب و دوده روی شمعها
در موتورهای روغنسوز، شمعها معمولاً به سرعت سیاه میشوند و روی آنها رسوبات روغنی قابل مشاهده است.
توجه داشته باشید که مشاهدهی یکی از این علائم بهتنهایی کافی نیست، اما وجود چند علامت بهطور همزمان نشانهای قوی از روغنسوزی خودرو خواهد بود.
روغنسوزی در خودرو میتواند به دلایل مختلفی رخ دهد که شناخت آنها به رانندگان کمک میکند از بروز آسیبهای جدی به موتور جلوگیری کنند. مهمترین علتها عبارتاند از:
خرابی یا فرسودگی رینگ پیستونها
رینگهای پیستون وظیفه دارند مانع ورود روغن به محفظه احتراق شوند. وقتی این قطعات ساییده یا شکسته شوند، روغن بهراحتی وارد سیلندر شده و همراه سوخت میسوزد.
فرسودگی سوپاپها و گاید آنها
در صورت خراب بودن کاسهنمد سوپاپ یا فرسودگی گاید، روغن از مسیر سوپاپها وارد محفظه احتراق میشود.
آسیب یا سوختن واشر سرسیلندر
واشر سرسیلندر یکی از قطعات حیاتی است که خرابی آن علاوه بر مخلوط شدن آب و روغن، میتواند باعث نفوذ روغن به سیلندر شود.
خط و خش یا ساییدگی جداره سیلندر
در اثر کارکرد طولانی و نبود روغنکاری مناسب، جداره سیلندر ممکن است دچار ساییدگی شود و روغن به محفظه احتراق نفوذ کند.
استفاده از روغن موتور نامرغوب یا غیراستاندارد
روغن موتور بیکیفیت یا غیراستاندارد، خاصیت روانکاری کافی ندارد و علاوه بر افزایش اصطکاک، احتمال روغنسوزی را بالا میبرد.
این دلایل در خودروهای بنزینی و دیزلی مشترک هستند، اما شدت بروز آنها در خودروهای دیزلی بهعلت فشار بالاتر موتور، معمولاً بیشتر است.
همهی رانندگان به ابزار تخصصی دسترسی ندارند، اما با چند روش ساده میتوان در خانه احتمال روغنسوزی خودرو را بررسی کرد:
بررسی دود اگزوز
وقتی موتور روشن است، اگر دود آبیرنگ از اگزوز خارج شود، نشانهای جدی از روغنسوزی است. این دود معمولاً هنگام استارت صبحگاهی یا شتابگیری بیشتر دیده میشود.
چک کردن سطح روغن موتور
اگر سطح روغن موتور در مدت کوتاه کاهش پیدا کند، احتمال ورود روغن به محفظه احتراق بالاست. توجه کنید که کاهش سریع روغن همیشه نشتی نیست، ممکن است ناشی از روغنسوزی باشد.
بازرسی شمعها
باز کردن شمعها و بررسی آنها یکی از روشهای ساده تشخیص روغنسوزی است. شمعی که با روغن و دوده سیاه شده باشد، نشاندهنده ورود روغن به سیلندر است.
بررسی رنگ دود در آینه
هنگام گاز دادن در حالت درجا، در آینه عقب خودرو میتوان رنگ دود را مشاهده کرد. دود آبی یا خاکستری روشن معمولاً با روغنسوزی ارتباط دارد.
این روشها سادهاند اما نتیجهی صد درصدی نمیدهند. برای اطمینان کامل، لازم است خودرو توسط یک تعمیرکار حرفهای و با استفاده از تجهیزات تخصصی بررسی شود.
روشهای خانگی تنها احتمال روغنسوزی را نشان میدهند، اما برای تشخیص دقیقتر باید از آزمایشهای تخصصی استفاده شود. در تعمیرگاهها معمولاً این تستها انجام میشوند:
تست کمپرس موتور (Compression Test)
در این روش فشار هر سیلندر اندازهگیری میشود. اگر فشار یک یا چند سیلندر پایینتر از حد استاندارد باشد، نشاندهندهی خرابی رینگ پیستون یا جداره سیلندر و در نتیجه روغنسوزی است.
تست نشتی سیلندر (Leak Down Test)
این آزمایش پیشرفتهتر از تست کمپرس است. با تزریق هوای فشرده به داخل سیلندر، میزان نشتی مشخص میشود. نشت هوا از مسیر سوپاپها یا رینگها میتواند علت ورود روغن به محفظه احتراق باشد.
بررسی شمعها و سرپیستون با دوربین اندوسکوپی
مکانیکها از دوربین مخصوص استفاده میکنند تا داخل سیلندر را ببینند. وجود رسوبات روغنی روی پیستونها یا سوپاپها نشانهی قطعی روغنسوزی است.
انجام این تستها کمک میکند مشکل موتور قبل از آسیب جدی شناسایی شود و هزینههای سنگین تعمیرات کاهش پیدا کند.
رنگ دود خروجی از اگزوز یکی از مهمترین نشانهها برای تشخیص وضعیت موتور است. هر رنگ دود میتواند علت خاصی داشته باشد:
دود آبی
مهمترین علامت روغنسوزی خودرو است. این رنگ نشان میدهد روغن موتور وارد سیلندر شده و همراه سوخت میسوزد. دود آبی معمولاً هنگام استارت سرد یا شتابگیری دیده میشود.
دود سفید
در هوای سرد، خروج بخار سفید عادی است. اما اگر این دود غلیظ و مداوم باشد، احتمال خرابی واشر سرسیلندر و ورود آب رادیاتور به محفظه احتراق وجود دارد.
دود سیاه
نشاندهندهی سوخت ناقص است. معمولاً به دلیل خرابی انژکتور، فیلتر هوا یا نسبت نادرست سوخت و هوا ایجاد میشود و به روغنسوزی ارتباطی ندارد.
تشخیص درست رنگ دود میتواند به راننده کمک کند بین مشکل روغنسوزی و سایر ایرادات موتور تفاوت قائل شود.
نادیده گرفتن روغنسوزی میتواند پیامدهای جدی و پرهزینهای برای موتور داشته باشد. مهمترین خطرات آن عبارتاند از:
کاهش شدید توان موتور
ورود روغن به محفظه احتراق باعث ناقص شدن فرآیند سوختن بنزین میشود و در نتیجه موتور کشش و شتاب لازم را از دست میدهد.
افزایش مصرف سوخت
احتراق ناقص و فشار بیشتر به موتور برای حرکت، مصرف سوخت را بهطور چشمگیری بالا میبرد.
آسیب دیدن کاتالیزور و سنسور اکسیژن
سوختن روغن در محفظه احتراق موجب تولید رسوبات چسبنده میشود که به مرور کاتالیزور و سنسور اکسیژن را مسدود و خراب میکند.
ایجاد رسوبات در داخل موتور
سوختن روغن موجب تشکیل دوده و رسوبات روی پیستونها، سوپاپها و جداره سیلندر میشود که تعمیر موتور را پرهزینهتر خواهد کرد.
خطر قفل کردن موتور (Engine Seizure)
اگر سطح روغن بیش از حد کاهش یابد و به موقع جبران نشود، روانکاری موتور مختل شده و احتمال قفل کردن یا سوختن کامل موتور وجود دارد.
بیتوجهی به این مشکل میتواند از یک ایراد ساده به یک تعمیر اساسی موتور تبدیل شود. بنابراین، در اولین فرصت باید نسبت به تشخیص و رفع روغنسوزی خودرو اقدام کرد.
متن پیشنهادی:
برطرف کردن مشکل روغنسوزی معمولاً نیازمند باز کردن موتور و بررسی دقیق قطعات داخلی است. میزان هزینه به شدت خرابی و قطعات آسیبدیده بستگی دارد. مهمترین روشها عبارتاند از:
تعویض رینگ پیستونها
اگر علت روغنسوزی خرابی رینگها باشد، با تعویض آنها مشکل برطرف میشود. هزینه این تعمیر بسته به نوع خودرو متفاوت است.
تراش یا تعویض سیلندر
در صورتی که جداره سیلندر خط و خش عمیق داشته باشد، باید تراش داده شود یا در موارد شدیدتر تعویض گردد.
تعویض کاسهنمد و گاید سوپاپها
خرابی کاسهنمد سوپاپ یکی از دلایل شایع روغنسوزی است. با تعویض این قطعه و سرویس سوپاپها، مشکل برطرف میشود.
تعمیر یا تعویض واشر سرسیلندر
اگر علت، خرابی واشر سرسیلندر باشد، نیاز به باز کردن سرسیلندر و تعویض واشر است.
تعمیر اساسی موتور (Overhaul)
در مواردی که چندین قطعه به طور همزمان آسیب دیده باشند، تعمیر اساسی موتور انجام میشود که هزینهبرترین گزینه است.
به طور کلی، هزینه تعمیر موتور در صورت روغنسوزی میتواند از چند میلیون تومان برای تعمیرات جزئی تا چندین ده میلیون تومان برای بازسازی کامل موتور متغیر باشد.
